2018/2019 Eğitim-Öğretim Yılının sona ermesiyle, eğitim toplumunun bütün tarafları uzun bir yaz tatiline girdi. Yaz tatili hem dinlenme, hem biriktirme, hem de geçen eğitim-öğretim yılının değerlendirmesini yapmak açısından çok önemli bir zaman parçası. Biz de bu zamanı verimli kullanmak adına, eğitim sistemini bütün yönleriyle ama parça parça değerlendirmeyi düşünüyoruz.
Bu anlamda, elimizde Milli Eğitim Bakanlığı istatistikleri, TEDMEM Eğitim Değerlendirme Raporu ve ERG Eğitim İzleme Raporu gibi eğitim sisteminin bütününe projeksiyon tutan belgeler mevcut.
İlk olarak eğitimin finansmanı konusundan başlamak istiyoruz. Çünkü eğitimin finansmanı, eğitim sistemine ilişkin bütün unsurların temelidir. Eğitim sistemine yeterli finansmanın sağlanması hemen hemen bütün hedeflerin gerçekleştirilmesi için vazgeçilmez önemdedir.
Başta 2023 Eğitim Vizyonu olmak üzere, pek çok üst politika belgesinde, eğitime ilişkin çeşitli makro hedefler yer almaktadır. Bu hedefler arasında tam gün eğitime geçilmesi, okullar arası eşitsizliklerin azaltılması, özel eğitime ihtiyacı olan çocukların ve özel yetenekli çocukların eğitimi, okul öncesi eğitimin yaygınlaştırılması, mesleki ve teknik eğitimin niteliğinin geliştirilmesi gibi hedefler sayılabilir.
Bu hedeflerin gerçekleştirilmesi mevcut bütçeye ilave olarak yeni yatırım ve cari harcama yükü getirecektir.
|
Yıllar |
MEB Bütçesinin Konsolide Bütçeye Oranı (%) |
MEB Bütçesinin Gayrı Safi Yurt İçi Hasılaya Oranı (%) |
MEB Bütçesi Yatırım Payı (%) |
|
2002 |
7,60 |
2,13 |
17,18 |
|
2003 |
6,91 |
2,24 |
14,53 |
|
2004 |
8,21 |
2,21 |
9,68 |
|
2005 |
9,50 |
2,29 |
8,27 |
|
2006 |
9,47 |
2,18 |
7,49 |
|
2007 |
10,42 |
2,53 |
6,98 |
|
2008 |
10,30 |
2,41 |
5,66 |
|
2009 |
10,47 |
2,88 |
4,57 |
|
2010 |
9,84 |
2,57 |
6,32 |
|
2011 |
10,91 |
2,63 |
5,85 |
|
2012 |
11,16 |
2,76 |
6,64 |
|
2013 |
11,76 |
3,03 |
8,33 |
|
2014 |
12,81 |
3,19 |
9,32 |
|
2015 |
13,11 |
2,65 |
8,86 |
|
2016 |
13,38 |
2,93 |
8,23 |
|
2017 |
13,18 |
2,80 |
8,50 |
|
2018 |
12,13 |
2,69 |
8,36 |
Bu anlamda, MEB Bütçesinin Konsolide Bütçeye Oranına yıllar itibarıyla bakıldığında; [i]2002’den, 2009’a kadar artış, 2010’da azalma, 2011’den, 2016’ya kadar artış, 2017’den sonra ise azalma söz konusudur. 2017 yılına göre, MEB bütçesinin merkezi yönetim bütçesi içindeki payı yaklaşık %1 azalmıştır. Yatırım ödeneğinin MEB bütçesi içindeki payı ise %8,36 olarak belirlenmiştir.
Bu haliyle yatırıma ayrılan payın erişime yönelik fiziksel ve altyapı ihtiyaçlarının yanı sıra, niteliği artırmaya yönelik hedeflerin gereği olarak oluşacak harcamaları karşılama yeterliğinde olmadığı açıkken; kamu kurum ve kuruluşları için hazırlanan tasarruf paketleri kapsamında MEB bütçesinden 2 milyar TL'lik kesintiye gidilmiştir. 2018 Aralık ayı itibarıyla, 2021’e kadar kamuda tasarruf döneminin sürdürüleceği, belirli kalemlerde kesintilerin yaşanmaya devam edeceği ve bu süreçte MEB’e ayrılan bütçede önemli artışlar sağlanamayacağı düşünülmektedir.[ii]
Sonuç olarak, eğitime, bütçeden ayrılan kaynaklar ve eğitim bütçesinden, eğitim yatırımlarına ayrılan kaynaklar Türkiye’nin üst politika belgelerindeki eğitim hedeflerinin gerçekleştirilmesi için yeterli değildir.