Denetim, örgütsel eylemlerin kabul edilen amaçlar doğrultusunda, saptanan ilke ve kurallara uygun olup olmadığının anlaşılması süreci olarak düşünülebilir (Aydın, 2011,s.11). Aydın’a göre (2013,s.3) denetim süreci, öğrenci başarısını iyileştirmeye aracılık eden bir işlev görür. Denetimi gerekli kılan birinci unsur, örgütün güç kaybetmesini önlemektir. İkinci unsur ise, denetimin geliştirme odaklı bir işlev görmesidir. Bu açıdan bakıldığında özellikle öğretimin denetimi ve geliştirilmesi eğitim sisteminin amaçlarına ulaşılmasında en gerekli unsurlardan biri haline gelmiştir.
Aydın’a göre (2011,s.11); denetimin temel amacı, örgütün amaçlarının gerçekleştirilme derecesini saptamak, daha iyi sonuç alabilmek için gerekli önlemleri almak ve süreci geliştirmektir.
MEB, denetim sisteminin, tanımlanan işlevlerini yerine getirebilmesi ve 4+4+4 eğitim reformuyla getirilen değişiklikleri işlevlendirebilmek amacıyla, 24 Mayıs 2014 tarihinde, Millî Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı ile Maarif Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliğini yayımladı (MEB, 2014). Bu yönetmeliğin yayınlanmasıyla, daha önceki yönetmeliğe göre, okullardaki öğretmen-ders denetimi, müfettiş ve müfettiş yardımcılarının görev ve yetkileri arasından çıkarılarak, okul müdürlerinin görev ve yetkileri arasına alındı.
Yeni uygulamayla öğretmenden beklenen performans kriterleri, Milli Eğitim Temel Kanunundaki amaç ve ilkeler ile okulun ve dersin amaçları doğrultusunda şu şekilde belirlenmiştir;
1. Alan, program ve içerik bilgisini eğitim-öğretime yansıtması.
2. Ünitelendirilmiş yıllık planlar ile günlük planları hazırlama.
3. Zümre planları istenilen şekilde hazırlanması, uygulaması.
4. Zümre arkadaşlarıyla işbirliği.
5. Sınıf hakimiyeti, öğrencileri derse güdülemesi.
6. Öğretim metodu seçme ve uygulama başarısı.
7. Dersi işlemede zaman değerlendirme ve ders defteri kullanma başarısı.
8. Ders araç ve gereçlerini etkin olarak kullanma başarısı.
9. Teknolojik araçları kullanma başarısı.
10. Öğrencilerin derse ilgisi ve katılımı.
11. Cevap anahtarı hazırlayıp puanlama yapılması.
12. Öğrenciye ödev verme, verdiği ödevleri düzeltip geri vermedeki başarısı.
13. Sınıf içi etkinliklerde her öğrenciye uygun fırsatlar vermesi.
14. Öğrencilerin soru sorma ve cevap vermedeki cesaret ve başarıları.
15. Öğrenci başarısını artırmak için aldığı önlemler.
16. Okulun genel işleyişinde katkıda bulunması.
17. Derslerin işlenişinde dikkate alınacak hususlara uyma.
18. Meslek bilgisi, kendini yetiştirmedeki gayreti.
19. Rehberlik acısından öğrenci velileri ile yapılacak işbirliği esaslarına uyması.
20. Amirlerine, arkadaşlarına ve velilere karşı davranışı.
Öğretmen denetiminin maarif müfettişlerinden alınıp, okul müdürlerinin görev ve yetki alanına verilmesinin öğretimsel açıdan olumlu mu olumsuz mu olacağı konusunda yapılan tartışmalar bir yana, bu uygulamanın neoliberal eğitimin esnek çalışmayı gerektiren iş ilkesine uygun olduğu görülecektir. Eski denetim uygulamasında maarif müfettişi tarafından iki yılda bir, bir derslik denetim yerine, yılda en az iki kez okul müdürü tarafından yapılacak denetimin daha işlevsel olacağı açıktır. Bunun yanında, okul müdürünün rutin denetimlerinin dışında da istediği zaman sınıfa girmesi, öğretmenin yaptığı çalışmaları izlemesi, öğretmenin denetim formunda sayılan diğer görevleri kontrol etmesi nedeniyle, denetimin anlık bir durum olmaktan çıkıp, bir süreç haline gelmesini sağlamıştır.
Performans kriterlerinin büyük bölümü daha önceki denetim sistemindeki kriterlere benzer içerikte olmakla birlikte 16. ve 20.maddelerdeki kriterler tartışmaya muhtaç içeriktedir. Şöyle ki; “Okulun genel işleyişinde katkıda bulunması” kriteri, okullarda kurulan komisyon ve kurullarda görev almanın yanında, okullarda çeşitli adlar altında öğrencilerden toplanan para konusunda öğretmenlere baskı uygulanabilecek açık bir alan bırakmaktadır. “Amirlerine, arkadaşlarına ve velilere karşı davranışı” kriteri ise, okul yöneticilerinin sübjektif ölçütlerle belirlendiği koşulların geçerli olduğu eğitim sistemimizde çeşitli tartışma ve ihtilaflara neden olabilecektir.
Konunun bir başka yönü ise eğitim sistemimizin, bu kriterlerle, öğretmenlerin performansını belirleyecek olan yönetici niteliklerine, görevde olan okul müdürlerimizin sahip olup olmadığıdır.
Kaynaklar
Aydın M. Prof.Dr. (2011) Çağdaş Eğitim Denetimi. Hatipoğlu Yayınevi. Ankara
Aydın İ. Prof.Dr. (2013) Öğretimde Denetim. Pegem Akademi Yayınevi. Ankara
MEB (2014). Millî Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı ile Maarif Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliği. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/maarifmuf_0/maarifmuf_1.html
Erişim Tarihi: 28.02.2015
Abdullah Damar